عنوان: نماد گرایی و هویت ملی حاکم بر قالی های دوره صفوی

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 40

هنر در حیطه فرهنگ و محیط اجتماعی، زاییده اندیشه است که در این میان، هنر قالی بافی نیز بدین سان از تمایلات فکری و فرهنگی تاثیر می پذیرد. برخی هنرها مانند قالی بافی، با پیشینه ی دراز، اعصار و قرون متمادی را پشت سر نهاده، همچنان در عرصه زندگی نقش آفرینی می کنند. این هنرها از انواع رویکردها و اندیشه های مختلف در هر زمان بهره گرفته و با تأثیرپذیری از آیین ها و فرهنگ های جوامع به تکامل و غنای هنری رسیده اند.

در این میان، قالی بافی از برجسته ترین نمادهای ملی، تاریخی و شاخص ترین عنصر هویت ایران محسوب می شود که آزمون زمان را پشت سر نهاده و هنرمندانه ترین و ماهرانه ترین طرح ها را که حاصل تلاش، اندیشه و ذوق هنرمندان ایرانی بوده را بر خود دیده است. از جمله ادواری که در آن به این هنر، جایی دو چندان داده شد و طرح های ملی و باستانی به همراه نقوش اساطیری، زمینه قالی را مزین نمود، دوران حکومت صفویان است.

در دوران صفوی هنر قالی بافی و تكنیك و تزیین این حوزه غنایی، بیش از پیش رونق یافت. شاهان صفوی که بعضأ خود هنرمند بودند، سعی زیادی در رشد و شکوفایی هنر و از جمله نساجی و هنرهای وابسته به آن داشتند و این امر را به عنوان مکمل فرایند تقویت قدرت و نفوذ خود در داخل و خارج مورد توجه قرار دادند. در این دوره، هنر و مذهب هماهنگ و هم رشد بوده و هر دو به سمت تعالی در حرکت بودند، کما اینکه هنر قالی بافی این دوران، نشأت گرفته از باورهایی است که ریشه یابی آنها، در دوران ملیت و مذهب ایرانی قابل پیگیری است. در این مقاله، نمادهایی چون اسلیمی و ختایی، نماد ترنج و لچك، باغ فردوس، درخت زندگی، نماد گرفت و گیر (شیر و گاو)، سیمرغ، طاووس، اژدها، نماد گل به همراه تاویل ها و ریشه یابی فرهنگی آن در دوره صفویه مورد بررسی قرار گرفته و نمونه هایی از زیباترین قالی های دوران صفویه که در موزه هنرهای دستی وین، باکو، ویكتوریا و ألبرت، پولدی پتسولی میلان، مجموعه مك مولان، هنرهای تزیینی وین، هنرهای زیبا و هنرهای زیبای بوستون نگهداری می شود، شرح داده خواهد شد.

أهداف مدنظر این مقاله به شرح زیر می باشد

- شناخت علایم و عناصر هویت ملی و مذهبی تفکر صفویه در قالی های این دوران.

- شناسایی نوع کاربرد عناصر هویتی و مذهبی صفویه در قالی ها.

در این مقاله به سوالات زیر پاسخ داده می شود:

- آیا تفکرات ملیتی و مذهبی صفویه در نوع نقوش قالی های این زمان تاثیر گذارده است؟

- أیا ویژگی قالی های صفویه برگرفته از نوع کاربرد نمادین نقوش قالی های این دوران بوده است؟